مراقبت پزشکی به تشخیص، درمان و پیشگیری از بیماری، آسیب و اختلال جسمی و روحی و به حفظ، ترمیم بدن یا روح گفته میشود. فناوری نانو به عنوان علمی جدید به یک نیروی محرکه در زمینه تمام علوم و خصوصا نوآوری در زمینه پزشکی تبدیل شده است. در این بخش به تاثیر فناوری نانو در حوزههای مختلف سلامت و پزشکی پرداخته خواهد شد و از این طریق راهی را برای تحقیقات و فعالیت شرکتهای فعال در این حوزه فراهم مینماید.
1- نظارت بر تناسب اندام
با شنیدن مدیریت تناسب اندام و نظارت بر سلامت عمومی بدن به یاد گوشیهای هوشمند و دستبندهای موجود در بازار میافتیم. مواد نانو برای تولید ابزار حساس و دقیق نظارتی رویکرد جدیدی را در نظارت دقیق بر سلامت عمومی جسم فراهم میکند.
در میان مواد نانویی، استفاده از گرافن به خاطر خواص انعطاف و هدایت بالای خود در لباس جهت نظارت بر سلامت میتواند بسیار مهم باشد. از برنامههای کاربردی در این مورد میتوان موارد زیر را ذکر کرد:
در بیمارستان با گذاشتن یک برچسب گرافنی چاپ شده RFID بر روی بازو میتوان ضربان قلب و دمای بدن بیمار را حس و به پزشک ارسال نمود. کارکنان بیمارستان میتوانند شرایط بیمار را به صورت بی سیم کنترل و مراقبت از آن را بسیار ساده انجام دهند.
همچنین در خانه میتوان حسگرهای گرافنی بدون باطری را در لباس سالمندان جاسازی نمود. این حسگرها میتوانند وضعیت سلامتی افراد سالخورده را تشخیص و جمعآوری کنند و از این طریق از راه دور سلامت آنها را کنترل نمود.
از موارد دیگر نظارت بر سلامت میتوان به مثالهای زیر اشاره نمود:
- اندازهگیری سطح گلوکز در مایع بین سلولهای پوست
- انقلابی در نظارت بالینی مانند آزمایشهای EKG و EEG
- نظارت بر استقامت و تناسب اندام ورزشکاران و هشدار به ورزشکاران در موارد پرخطر کاهش انرژی بدن
- نظارت بر باکتریهای موجود در دهان و تاثیر آنها بر دندان
2- تشخیص و پیشگیری
تشخیص دقیق بیماری یکی از چالشهای بزرگ پزشکی مدرن است و از این رو پزشکان را قادر به شناسایی سریعتر بیماری میکند. انتظار میرود که فناوری نانو در تشخیص بیماریهای سلولی و حتی اجزای زیر سلولی با فنون تصویربرداری پیشرفته و حسگرهای با عملکرد بالا کمک کند.
با تشخیص زودهنگام سرطان میتوان از پیشرفت آن جلوگیری کرد و جان افراد بیشتری را نجات داد. دانشمندان عقیده دارند که سلولهای توموری (CTC) که سلولهای زنده مشتق از تومور هستند منشا متاستاز هستند. فناوری نانو میتواند در تشخیص این سلولها و در آخر از بین بردن آنها به درمان بیماری سرطان کمک کند. دو نمونه از استفادههای فناوری نانو در این زمینه عبارتند از استفاده از یک تراشه نانولولههای کربنی به جای استفاده از روشهای مغناطیسی و میکرو سیال برای جداسازی CTC ها که سلولهای توموری را در خون منتقل میکنند و دیگری استفاده از یک پلت فرم نانوسیلیکون برای جذب و آزادسازی این سلولها است.
همچنین نقاط کوانتومی در کاربردهای تصویربرداری استفاده میشوند و دانشمندان را به مطالعه فرایندهای سلولی در سطح یک مولکول قادر میسازد. این ذرات میتوانند به طور چشمگیری در تشخیص سرطان استفاده شوند.
یکی دیگر از چالشهای عمده پزشکی مدرن، تشخیص پاتوژنها با نتطه نظر درمانی به ویژه در مناطق فقیرنشین است. تشخیص زودهنگام باکتریها در مواد غذایی برای جلوگیری از شیوع بیماریها و حفظ سلامت عمومی است. متاسفانه روشهای تشخیصی فعلی مانند روش ISO 6579، فلورسنت آنتیبادی (FA)، آنزیم متصل به عوامل بیماری (ELISA) یا واکنش زنجیرهای پلیمراز بسیار زمان گیر، سنگین و با حساسیت محدود میباشند و توانایی تشخیص باکتری در زمان حقیقی را ندارند.
فناوری نانو برای حل این مشکل راهحلهای مختلفی را پیشنهاد میدهد. حسگر بی سیم مبتنی بر گرافن که مراقبتهای بهداشتی را از طریق جمعآوری و انتقال به پزشک انجام میدهد و از این طریق میتوان ارزیابی جامعی را از وضعیت مصرفکننده انجام داد. راه دیگر شامل نانوذراتی است که میتوانند خود را به هر تعدادی از پاتوژن مواد غذایی به طور اختصاصی متصل کنند. حسگرهای دستی که با نور فروسرخ یا مواد مغناطیسی کار میکنند میتوانند حضور هر نوع پاتوژن مضری را رصد نمود. مزیت این روش در این است که میتوان میلیونها نانوذره را در یک نانوحسگر قرار داد و حضور باکتری یا پاتوژن را با دقت، سریع و در مقدار کم تشخیص داد. مزیت دیگر این نانوحسگرها توانایی دسترسی به شکافهای کوچک که محل اختفای پاتوژنها است میباشد.
