ادعای جدید آقای گودایناف حیرت دانشمندان باتری را برانگیخت

پروفسور گودایناف (پدر باتری لیتیم-یون) توانست نوعی باتری حاوی آند فلز لیتیم را بسازد که قوانین حاکم بر واکنش‎های باتری را نقض کرده است.

چندیدن دهه است که محققان برای استفاده از باتری‎های لیتیم فلزِ بسیار قدرتمند ولی آتشگیر بحث می‎کنند. اما اکنون آقای جان گودایناف مدعی شده که راه حلی را برای استفاده از این باتری‎ها کشف کرده است.

اگر این ادعا به اثبات برسد، خودروهای الکتریکی می‎توانند به محصولاتی کاملاً رقابت‎پذیر برای خودروهای فعلی تبدیل شوند. او معتقد است که با این روش می‎توان انرژی باتری‎ها را 5 تا 10 برابر نسبت به باتری‎های لیتیم-یون فعلی افزایش داد.

اما برخی دیگر از محققان در این خصوص مردد هستند. آنها بر این عقیده‎اند که اگر ادعای گودایناف صحت داشته باشد، باید از قوانین ترمودینامیک صرف نظر کرد. قوانینی که بیش از یک قرن و نیم بر عملکرد باتری‎ها حاکم هستند.

گودایناف مدت زیادی است که در صنعت باتری فعالیت می‎کند و به همین دلیل، محققان فرض کردند که نتایج گودایناف می‎تواند صحیح باشد. اما هیچ کسی خارج از گروه آقای گودایناف نمی‎تواند روش وی را درک کند. البته اگر هرکس دیگری به غیر از گودایناف این ادعا را مطرح می‎کرد، به راحتی آن را رد می‎کردند، اما در مورد او قضیه فرق می‎کند.

جان گودایناف (John Goodenough) بیان کرد: "ما بر این باور هستیم که راه حل ما بسیاری از مشکلات ذاتی باتری‎های امروزی را رفع خواهد کرد. قیمت، ایمنی، دانسیته انرژی، سرعت شارژ و دشارژ و طول عمر، فاکتورهای مهمی برای عملکرد بهینه خودروهای الکتریکی هستند."

قریب به 4 دهه است که گودایناف سلطه کاملی بر باتری‎های پیشرفته دارد و اگر کسی بتواند روشی را برای ساخت باتری‎های ارزان و با قابلیت ذخیره الکتریسیته پیشنهاد کند، آن شخص گودایناف است. در سال 1980 او کاتد لیتیم-کبالت اکسید را ساخت که در سال 1991 توسط شرکت سونی معرفی گردید.

شاید فناوری پایین باتری‎های لیتیم-یون، بزرگترین مانع در ساخت گسترده خودورهای الکتریکی به حساب آید. از طرفی قیمت باتری‎ها هم بسیار بالاست و زمان زیادی برای شارژ آنها نیاز است و خودروهای الکتریکی نیز مسافت زیادی را نمی‎توانند طی کنند.

در پروژه آقای گودایناف، آنها موفق شدند تا نحوه استفاده از فلز خالص لیتیم یا سدیم را به عنوان آند در باتری‎ها بدست آورند. نکته کلیدی استفاده از شیشه در الکترولیت است، ماده‎ای که دو الکترود باتری را به هم ارتباط داده و تحرک یون‎ها را برای برقراری الکتریسته فراهم می کند.

گودایناف گزارش داد که سلِ جدیدِ ساخته شده، می‎تواند تا 10 برابر بهبود دانسیته انرژی را به همراه داشته باشد. در آزمایشی، گودایناف بهبود 30 برابری دانسیته را نسبت به باتری‎های لیتیم-یون امروزی مشاهده کرد (8500 وات ساعت بر کیلوگرم). همچنین در این پروژه از ماده سمی استفاده نشده و در عوض، از مواد ارزان سدیم و گوگرد استفاده گردیده است.

سوالی که ذهن را مشغول می‎کند این است که در روش گودایناف، انرژی چگونه ذخیره می‎شود؟ قوانین فیزیک بیان می‎کنند که برای آزادسازی انرژی، مواد مختلف باید واکنش‎های الکتروشیمیایی مختلفی را در دو الکترود مختلف انجام دهند. این تمایز باعث ایجاد ولتاژ شده و انرژی ذخیره می‎شود.

اما در باتری ساخته شده آقای گودایناف، از فلز خالص لیتیم یا سدیم در هر دو سمت استفاده شده است. پس ولتاژ باید صفر باشد و انرژی نیز تولید نشود. اما گودایناف گزارش داده که دانسیته انرژی چندین برابر شده، ولی این انرژی از کجا تأمین می‎شود اگر منبع آن الکترودها نباشد؟

در اینصورت باید باتری را فرض کرد که از ابتدا در حالت شارژ قرار داشته و به انرژی بیشتری برای آزادسازی الکتریسیته نیاز نباشد.

به گفته آقای جف دان (Jeff Dahn): "این حالت شبیه یک گداخت سرد است که وقوع واکنش را غیر قابل باور می‎کند." آنچه که تعجب آقای دان را برانگیخت، این است که اگر اکسیژن خواه ناخواه وارد سل شود، این نمونه را به یک باتری "لیتیم-هوا" تبدیل می‎کند که متعاقباً انرژی زیادی را تولید خواهد کرد. باتری‎های لیتیم-هوا نیز نسل پیشرفته‎ای از باتری‎ها هستند که حتی جذاب‎تر از باتری‎های آند فلز لیتیم می‎باشند، ولی در حد چند سیکل انرژی دارند (دست نوشته زیر توجیه بیانات گودایناف را بیان می‎کند).

خانم براگا (Braga) از اعضای برجسته این تیم تحقیقاتی نیز هرگونه خبری در مورد اینکه این باتری از نوع لیتیم-هوا باشد، رد کرده و تأکید دارد که این باتری از نوع فلز لیتیم است. نمودارهایی که برای این باتری ارائه شده، نشان می‎دهد که چند صد سیکل شارژ-دشارژ با موفقیت طی شده‎اند (نمودار شارژ-دشارژ ذیل).

حال سوالی که ذهن را مشغول می‎کند این است که این باتری واقعاً چگونه اینچنین رفتاری را نشان می‎دهد؟

آقای گودایناف دو اقدام قابل تقدیر را در صنعت باتری انجام داده است: ساخت کاتدهای منگنز اکسید و ساخت کاتد آهن فسفات.