- جناب آقای رشیدی لطفاً خود را برای مخاطبین ما معرفی فرمائید و همچنین توضیح دهید چگونه وارد این عرصه از فناوری شده‌اید؟
بنده بابک رشیدی مدیر بازرگانی شرکت یارنیکان صالح، تحصیلات خود را در رشته مهندسی صنایع در دانشگاه امام حسین (ع) گذراندم. تحصیل در این رشته دانشگاهی کمک زیادی به من در کسب توانایی در مدیریت موضوعات متنوع و حتی فنی کرده است. سال ۱۳۸۶ با یک جمع دانشجویی در دانشگاه خواجه نصیر آشنا شدم که برنامه بلند مدتی برای ساخت قطعات میکروالکترونیک داشتند و در صدد ایجاد بستر مناسب برای این کار بودند. تعدادی از اساتید محترم دانشگاه خواجه نصیر طوسی از سال ۱۳۸۲ پشتیبانی فنی اولیه این گروه را برعهده داشتند و این جمع دانشجویی با راهنمایی ایشان مشغول به ساخت ادوات حوزه خلاء و لایه‌نشانی شده بودند.
حضور اولیهٔ بنده با محوریت امور فنی و پیگیری ساخت و تولید آغاز شد. آنچه بنده را به این حوزه کاری و به طور کلی، شرکت یارنیکان صالح علاقه‌مند کرد؛ بلندپروازی، تعهدکاری، پایبند بودن به اصول و التزام به ساخت نیازمندی‌های اولیهٔ فنی کشور بود. عملاً آنچه در ذهن بنده بود و به دنبال آن بودم را به یکباره در این شرکت یافتم و باعث شد با وجود آن که این مجموعه در ابتدای کار خود بود، با آنها همکاری کنم. در ابتدا به عنوان نیروی فنی ساخت و تولید مشغول بودم و پس از مدتی مسئولیت مدیریت تولید و در سال‌های بعد مدیریت داخلی، مدیریت واحد نمونه‌سازی و مدیریت کارگاه را برعهده گرفتم. هم اکنون نیز در سمت مدیر بازرگانی شرکت یارنیکان صالح مشغول به فعالیت هستم.
- شرکت یار نیکان صالح که کار خود را از یک گروه دانشجویی آغاز کرد، اکنون به چه نقطه‌ای رسیده است؟
ما ابتدا با محوریت آماده‌سازی بستر مناسب برای ساخت قطعات میکروالکترونیک کار خود را آغاز کردیم و به سراغ ساخت سامانه‌های خلاء، سامانه‌های لایه‌نشانی، ادوات مختلف مانند پمپ‌ها، فشارسنج‌ها و غیره رفتیم. پس از چند سال با توجه به مشکلات و محدودیت‌هایی که در این حوزه وجود داشت به سراغ ساخت دستگاه‌های لایه‌نشانی آزمایشگاهی رفتیم و ساخت و فروش دستگاه‌های لایه‌نشانی تبخیر حرارتی مقاومتی، کندوپاش (اسپاترینگ DC و RF)، الکترون بیم، قوس کاتدی را به سرانجام رساندیم و تولیدکننده سامانه‌های لایه‌نشانی آزمایشگاهی شدیم. دستگاه‌های ما توانایی ایجاد پوشش‌هایی نظیر Ti، TiN، TiCN، Zr، ZrN، Cr، CrN، AlCrN، TiAlN را روی بسترهای مختلف دارند.
محصولات نهایی که با کمک دستگاه‌های ما وارد بازار شده‌اند عبارتند از شیرآلات بهداشتی که عمدتاً با رنگ‌های طلائی، رز گلد و دودی پوشش‌دهی می‌شوند و خواص ویژه‌ای را دارا هستند، مانند مقاومت به سایش و مقاومت به خوردگی بالاتر نسبت به آبکاری‌های قدیمی. همچنین بایستی توجه داشت که این فناوری روش پاک و سبز محسوب شده و به محیط زیست آسیب نمی‌رساند و علاوه بر این هزینه‌های تولید را نیز کاهش می‌دهد. موضوع کاهش هزینه، برمی‌گردد به نانویی بودن پوشش (لایه نازک) و مصرف کم ماده اولیهٔ پوشش، نسبت به سایر روش‌ها. علاوه بر موضوع شیرآلات که بازار آن قابل توجه بوده است، حوزه کاشی و سرامیک نانویی، ظروف آشپزخانه، چینی آلات بهداشتی، ظروف بلوری، یراق‌آلات مانند دستگیره در، لوله و ورق‌های استیل از مهمترین محصولات نهایی دستگاه‌های ما (PVD) هستند.
دانش فنی این موضوع و رکود کاری مجموعه‌های دولتی ما را برآن داشت که محصولی صنعتی تولید کنیم و به سراغ بازار غیردولتی برویم و ساخت دستگاه‌های لایه‌نشانی صنعتی آغاز شد. امروز که در خدمت شما هستیم غیر از دستگاه‌های آزمایشگاهی که تعدادشان زیاد است، حدود ۴۰ دستگاه صنعتی به شرکت‌های تولیدکننده شیرآلات، کاشی و سرامیک، ظروف آشپزخانه و خدمات نیز فروخته‌ایم.
- از نقطه نظر اشتغال‌زایی یارنیکان صالح چه کمکی به بازار کار کشور کرده است؟
از نقطه نظر اشتغال نیز شرکت ما کاملاً موفق عمل کرده است. حدود ۴۰ نفر پرسنل تخصصی داریم که امور متنوع مجموعه را انجام می‌دهند. مهندسی مکانیک، برق، صنایع، کارشناسی فیزیک، ریاضی و غیره عمده رشته‌هایی هستند که همکاران ما در آن تحصیل کرده‌اند. حدود ۱۰ الی ۱۵ نفر هم پرسنل کارمند و کارگر داریم. البته در طی سالیان اخیر تعدادی از دوستان از جمع جدا شده و تعدادی متخصص جدید به جمع ما پیوسته‌اند که برای یک مجموعه در حال رشد و فعال امری طبیعی است.
- تاکنون موفق به اخذ چه گواهی‌نامه‌هایی شده‌اید؟
گواهینامه CE، نانو مقیاس و گواهینامههای مربوطه را اخذ کرده‌ایم. پس از ساخت نمونه اولیه دستگاه‌ها و فروش آنها به مشتری به سراغ اخذ گواهینامههای آن رفتیم که راهی طولانی و دشوار بود ولی سرانجام به نتیجه رسید.
- در حوزه فناوری نانو فعالیت‌های شرکت یارنیکان صالح را توضیح می‌فرمایید؟
در اصل کسب و کار ما از ابتدا در حوزهٔ صنعت نانو بود. منتها از کاربردهای آزمایشگاهی رسیدیم به کاربردهای صنعتی آن و همچنان محصولات ما، در هر دو حوزهٔ آزمایشگاهی و صنعتی تولید می‌گردد. ایجاد لایهٔ نازک نانومتری بر روی سطوح مختلف با کاربری‌های متفاوت از همان ابتدا کار ما بوده و هست، فقط شکل و روش آن در سال‌های مختلف عوض شده است. اغلب درآمد ما نیز از همین مسیر بوده است. در دوره‌های مختلف کاری ما حمایت‌هایی از سمت ستاد دریافت کرده‌ایم که می‌توان به تسهیلات سرمایه در گردش در مقاطع مختلف اشاره کرد و همچنین تسهیلات لیزینگ برای خریداران دستگاه‌ها که کمک شایانی به فروش ما داشته است.
- به لحاظ فنی توانسته‌اید صنعت خود را بومی‌سازی کنید؟ در بخش کسب دانش فنی چه رویکردی نسبت به منابع خارجی و داخلی داشته‌اید؟
حدوداً ۱۰۰% کار بومی‌سازی شده ولی با توجه به اینکه بعضی اوقات هزینه‌های تولید قطعات در داخل کشور بالاتر از نمونه مشابه خارجی تمام می‌شود و نیز تیراژ مورد نیاز به آن قطعه در داخل کم است، به صرفه است که آن قطعه از خارج از کشور تأمین شود. در این شرایط مجبور به استفاده از قطعات خارجی شده‌ایم که درصد آن کمتر از ۱۰% کل اجزای سامانه است.
در مورد دانش فنی عمدتاً از مسیر مهندسی معکوس و تحقیق و توسعه و مطالعه مقالات کار را پیش می‌بریم. هرچند این موضوع بیشتر به ابتدای کار برمی‌گردد و الان خودمان در این حوزه مؤلف شده‌ایم. با توجه به اینکه اغلب محصولات تولیدی ما از گذشته اختراع شده بودند و شرکت‌های خارجی محصول مشابه آن را تولید کرده بودند، کلیات روش‌های تولید و دانش ما وام گرفته از محصولات تولید شدهٔ قبلی و بر اساس مهندسی معکوس بود که پس از ساخت نمونهٔ اولیه و آغاز تست‌ها، کار همکاران فنی ما به صورت جدی‌تر آغاز گردید. هر چند خود مهندسی معکوس، تکنیک‌های مخصوص خود را دارد ولی اینکه از محصول اولیه به محصولی با کیفیت و برتر از نمونهٔ خارجی برسیم موضوعی مهم‌تر و خاص‌تر است که همان قدر وقت و زحمت و چه بسا بیشتر می‌طلبد.
در شرکت یار نیکان صالح تقریباً واحدهای R&D بیشتر از واحدهای تولیدی ما فعالیت می‌کنند و درگیر ایجاد تنوع و موضوعات جدید در محصولات هستند. همچنین در مورد همکاری با دانشگاه‌ها بایستی عرض کنم که اصلاً با این موضوع غریبه نیستیم چرا که اساس شرکت ما بر پایه همکاری دانشجویان دانشگاه خواجه‌نصیر بنیان‌گذاری شده و با ارتباطی که با دانشجویان دانشگاه‌های دیگر برقرار گردید حرکت مجموعه تسریع شد. حتی در یک بازهٔ زمانی بیش از ۹۰% ترکیب مجموعه از فضای دانشجویی دانشگاه‌ها بود که عمدتاً در فضای کاری R&D مشغول بودند و کمتر از ۱۰% همکاران فارغ التحصیل بودند.
البته سال‌های اخیر با توجه به فارغ التحصیل شدن دانشجویان و جدا شدن تمامی اعضای مجموعه از دانشگاه ارتباط ما بسیار کمتر شده است. درگذشته پروژه‌های دانشجویی در روند ایجاد محصولات تأثیر بسزایی داشتند و بعداً در فضای R&D، پروژه‌های بسیاری تعریف می‌شدند.
- برای آشنایی بیشتر با روند پیشرفت این شرکت دانش‌بنیان لطفاً توضیح بفرمایید چه مراحل و مشکلاتی پشت سر گذاشته شده؟
سرمایه‌گذارهای اولیه این شرکت حدود ۳۰ نفر بودند و به ازای هر نفر صد هزار تومان سرمایه‌گذاری اولیه برای ثبت شرکت گذاشته شد یعنی حدود ۳۰.000.000ریال. ابتدای امر که هیچ حمایتی نبود، سختی‌های کار (که به خاک خوری تعبیر می‌شود) بدون حمایت گذرانده شد ولی با ساخت و تحویل پروژه‌های ابتدایی فشارها کمتر شد و کم‌کم از برخی حمایت‌ها هم توانستیم استفاده کنیم. شاید مهمترین این حمایت‌ها تسهیلات لیزینگ بود که به خریداران دستگاه‌های صنعتی اعطا می‌شد و در فروش ما تأثیر بسزایی گذاشت. درحال حاضر هم حمایت‌هایی که می‌تواند به افزایش ظرفیت تولید ما منجر شود، اعطای تسهیلات برای خرید کارخانه است که استیجاری بودن آن باعث ایجاد محدودیت‌هایی در کار شده است.
کار ما نیز مانند کارهای دیگری که از نقطهٔ صفر آغاز می‌گردد دارای مشکلات زیادی بوده است که به مرور بر آنها فائق آمدیم. ابتدای امر مشکل اصلی شرکت نبود نقدینگی و سرمایه اولیه بود که با گرفتن پیش پرداخت در سفارشات بزرگ‌تر قسمتی از این مشکل را حل کردیم ولی به لطف الهی اکنون وضعیت بهتر است. باتوجه به گسترش کار و رشد مجموعه مشکلات جدیدی نیز بوجود آمد که سعی کردیم آنها را هم حل کنیم. فقدان نیروی انسانی متخصص و متعهد نسبت به افزایش حجم کار، استیجاری بودن دفتر و کارخانه، فقدان سرمایه در گردش قابل قبول، بازاریابی و تثبیت کیفیت و ایجاد برندینگ کالای ساخت ایران در بازار از عمده مشکلاتی بوده که برآنها فائق آمدیم. در این بین از حمایت‌هایی نیز استفاده کردیم مثل خرید محل دفتر کار یا تسهیلات سرمایه در گردش، و گاهاً هم وعده‌هایی داده شد که متاسفانه در بین راه منتفی شد.
از منظر فنی هم ابتدای کار مشکلاتی به سبب تکنولوژی بالای کار وجود داشت، گهگاهی خطای فنی رخ می‌داد که مجبور به مهندسی معکوس و حتی آزمون و خطا می‌شدیم ولی تجربیات گذشته باعث شد راهمان را محکم‌تر و صحیح‌تر بپیماییم.
- تا کنون مدیریت نسبت به روند رشد فنی و مالی شرکت رضایت داشته است؟
ابتدای تأسیس مجموعه هدفمان توسعه زیرساخت‌های میکروالکترونیک در ایران بود و شاید از این هدف دور شده باشیم ولی هر موضوعی که بدان پرداختیم راه رشد را باز کرده و به آن افتخار می‌کنیم. شاید آن رشد در راهی دیگر باشد که خیر آن به مردم مملکت خودمان رسیده است. با عنایت الهی از رشدمان راضی هستیم هرچند هنوز هم راه درازی در پیش است.
از لحاظ مالی هم باید عرض کنم که بالاخره بعد از این همه سال منافع مالی هم کم‌کم خود را نشان می‌دهند. اینکه سالیان دراز ایستادگی کردیم ثمره‌اش نیز قابل چشیدن است. به نظرم موضوع مالی نیز تأمین شده است هرچند می‌توانست بهتر از این هم باشد ولی راضی هستیم.
- ارتباط یارنیکان صالح با مشتریان محصولاتش را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
تمام سعی خود را می‌کنیم تا ارتباط‌مان نزدیک باشد. سعی می‌کنیم کار آنها را کار خود بدانیم، مشکلاتشان را مشکلات خودمان. تا آنجایی که می‌توانستیم خدمات پس از فروش خود را تقویت کرده‌ایم تا غیر از بحث کیفیت محصولات، خدمات نیز برگ برندهٔ ما در مقایسه با رقبای داخلی و خارجی باشد و شکر خداوند بازار داخل روی خوش به ما نشان داد. در مورد بازار خارجی هم در حال بررسی هستیم تا به زودی صادرات را نیز تجربه کنیم. شاید تأخیر ما در این موضوع برگردد به تقاضای موجود در بازار داخل که مطلوب بوده است ولی کم‌کم به صادرات نیز بایستی پرداخت.
- پس توانسته‌اید اعتماد شرکت‌های داخلی را جلب کنید.
در مورد اطمینان شرکت‌ها باید گفت که شاید از آنها بپرسیم بهتر باشد ولی به نظر خودم موفق بوده‌ایم. تا کنون ۵ شرکت پس از خرید دستگاه اول اقدام به خرید دستگاه دوم کرده‌اند که این موضوع شاهد ادعای بنده است. دلیل این اطمینان به روز بودن ما و سعی در برطرف کردن نقاط ضعفمان است. ما بدون خطا و ضعف نیستیم ولی فروتنانه سعی داشته‌ایم همواره آنها را رفع کنیم و همواره با مشتری همراه باشیم. از طرفی سعی کرده‌ایم کار مشتری عقب نیافتد، چه در تحویل محصول، چه تأمین مواد اولیه و چه در خدمات پس از فروش.
- ارتباطتان با رقبای تجاری به چه گونه است؟ از مزایای خود در این بازار رقابتی بگویید.
در مواجهه با رقبای داخلی سعی می‌کنیم رابطه‌مان دوستانه باشد و به هم کمک کنیم، گاهاً به آنها محصول فروخته‌ایم و خدمات داده‌ایم و متقابلاً از آنها هم محصول و خدمات گرفته‌ایم ولی در مواجهه با رقبای خارجی، آنها را احساس می‌کنیم، مانیتور می‌کنیم و تلاش می‌کنیم از آنها برتر باشیم. موضوعاتی وجود دارد که نشان از برتری ما نسبت به رقبای خارجی دارد و عموماً این موضوعات را به مشتری توضیح می‌دهیم تا تصمیم صحیح اتخاذ کند. یکی از مهمترین برتری‌های ما نسبت به رقبای داخلی و به ویژه خارجی، بحث خدمات پس از فروش است. یک تیم قوی برای این موضوع تعیین شده است. باتوجه به نوین بودن این روش‌ها، در ابتدای ورودمان به بازار داخلی، برندی نبوده که بخواهیم رقابت کنیم و از آنها جلو بزنیم. گویا ما پیشگام این حوزه هستیم و بابت انتخاب این حوزه فناوری خدا را شاکریم.
- بحث آینده صنعتی که در آن در حال فعالیت هستید را چگونه می‌بینید؟
با توجه به رشد روش‌های نوین که برتری بیشتر نسبت به روش‌های سنتی ایجاد می‌کنند، مانند مقاومت به سایش بالا، مقاومت به خوردگی بالا، تنوع رنگی بیشتر، پاک و سبز بودن (آلایندگی ندارد) و در آخر کاهش هزینه‌ها، قطعاً جایگزین روش‌های سنتی خواهند شد. مطمئناً شرکت ما هم سهم بسزائی در رشد این صنعت در ایران خواهد داشت و امیدواریم پیشگام این حوزه در ایران و جهان باشیم.
ما هیچ موقع خود را به سقفی محدود نمی‌سازیم. دانش همواره در حال تولید است. ما به دانش رسیده‌ایم ولی نه به دانش روز! همواره باید در مسیر رسیدن به دانش روز تلاش کرد و همواره جا برای تحقیق هست. به روز بودن نیاز اساسی سرپا ماندن کسب و کار ماست. در غیر این صورت محکوم به شکست هستیم چون اگر از بازار مصرف عقب بمانیم، کار برای ما تمام می‌شود. جهت حفظ رشد دانش خود واحدی مجزا با نیروی انسانی مختص موضوع، در نظر گرفته شده و نفرات جدیدی در حال جذب هستند.
ما همواره سعی داریم حفظ کیفیت محصولات فعلی و توسعه محصولات جدید را موازی پیش ببریم. تا وقتی که مشتری محصولات فعلی را خریداری می‌کند، بایستی در جهت ارائه کیفیت بهتر تلاش کرد و خدمات به موقع ارائه داد تا بازار از دست نرود. ازطرفی هم فناور باید به دنبال تولید محصولات جدید و گاهاً جایگزین باشد، چرا که اگر این کار را نکند روزی رقبا این کار را خواهند کرد و فناور بازنده این بازار پر رقابت خواهد بود.
- به پیشنهادهای همکاری و جذب سرمایه نگاه مثبت دارید؟
بله. از قبل بوده و همیشه هم هست. کلاً در مورد همکاری، جذب سرمایه، مراودات مالی و حتی فنی مشاتاقانه با موضوعات برخورد می‌کنیم. آغوشمان برای موضوعات جدید و رو به رشد باز است.
- برای معرفی شرکت از فرصت حضور در نمایشگاه‌ها استفاده کرده‌اید؟
بله یقیناً. تا آنجا که بنده به خاطر دارم شرکت همواره سعی کرده در تمامی ادوار نمایشگاه‌ها حضور داشته باشد و به امید خداوند این حضور به خصوص در نمایشگاه نانو، نمایشگاه رنگ، رزین و پوشش‌های صنعتی، نمایشگاه تجهیزات ساخت ایران و غیره ادامه خواهد داشت.
- چه نوع حمایت‌هایی را در آینده مؤثر می‌دانید؟
عمدتاً حمایت‌های مالی، فضای کسب و کار، ایجاد ارتباط بین صنایع و حمایت‌هایی از این دست می‌تواند کارگشا باشد. همین الان حمایت‌های خوبی از سمت معاونت علمی ریاست جمهوری، صندوق نوآوری شکوفائی و ستاد توسعه فناوری نانو انجام می‌شود.
- در آینده وارد حوزه جدیدی از فناوری خواهید شد یا تمرکز شرکت روی توسعه فناوری‌های موجود خواهد بود؟
روی موضوعات جدید کار می‌کنیم ولی تا به نتیجه قطعی نرسیم و وارد بازار نشویم اجازه دهید که نام نبرم. ولی عمدتاً در راستای کارهایی است که قبلاً انجام داده‌ایم و وارد حوزهٔ جدید یا نامرتبط نخواهیم شد یا حداقل الان سیاستی در این مورد نداریم.
- در حوزه صادرات چه کشورهایی را هدف محصولات خود دارید؟
در مورد کشورهای همسایه در حال بررسی هستیم، با توجه به فنی و تخصصی بودن موضوع تولید محصولات ما، به دنبال مسیرهای نزدیک‌تر هستیم تا ارائه خدمات پس از فروش راحت‌تر باشد. در حال حاضر نگارش و ترجمه کاتالوگ لاتین در حال پایان است و یک نسخه بروشوری آن را برای چند کشور فرستاده‌ایم که نمایندهٔ ما روی فروش محصولات کار کنند. ترجمهٔ سایت هم آغاز شده که هنوز بالا نیامده. با شناسایی نمایشگاه‌های معتبر خارجی از سال آینده احتمالاً در نمایشگاه‌های خارجی نیز شرکت خواهیم کرد.
