آلودگی محیط‌زیست توسط ناوگان کشتیرانی؛ پیشگیری بهتر از درمان

محققان توانستند با کمک فناوری نانو تا حد قابل توجهی گوگرد را از نفت سیاه مورد نیاز کشتی‌ها حذف کرده و کمک شایانی به حفظ سلامت دریاها و محیط زیست نمایند.

در اکتبر سال 2016 سازمان بین‌المللی دریایی (IMO) اعلام کرد که 1 ژانویه 2020 تاریخ پیاده‌سازی گام‌های بنیادی جهت کاهش قابل توجهی در مقدار گوگرد موجود در نفت سیاه مورد استفاده در کشتی‌ها خواهد بود. در این تصمیم توافق شد که میزان جهانی گوگرد از m/m (mass/mass) %3.5 به m/m %0.5 تنزل یابد.

کمیته حفاظت از محیط زیست دریایی IMO (MEPC) بیش از یک دهه است (با اولین اصلاحاتی که در سال 2008 مورد بحث و توافق قرار گرفت) که در مورد این گام بحث کرده است. این امر نشان دهنده این است که صنعت کشتیرانی باید به تعهدات زیست محیطی خود پایبند باشد. انتظار می‌رود که کاهش انتشار اکسید گوگرد  در سطح جهانی تأثیر قابل توجهی بر محیط زیست و سلامت انسان‌ها داشته باشد اما متأسفانه در این مدت هیچ اقدامی توسط صنایع صورت نگرفته است زیرا در صورت جلسه مربوطه بندی وجود داشت که در آن ذکر شده بود در سال 2018 بایستی بازبینی صورت گیرد و مشخص شود که آیا نفت سیاه به مقدار کافی تا سال 2020 موجود خواهد بود یا خیر. به همین دلیل هیچ سرمایه‌گذاری در تحقیقات در مورد رویکردها و راه حل‌های احتمالی انجام نشد. با هیچ کدام از شیمی‌دان‌ها، تکنسین‌ها و آزمایشگاه‌ها نیز در این موضوع مشورتی صورت نگرفت. سرانجام این بررسی انجام شد و مشخص شد که تا سال 2020 نفت سیاه قابل قبولی در دسترس خواهد بود.

این موضوع یک شوک برای صنایع بود زیرا بسیاری از صنعتگران و محققان امیدوار بودند که در آخرین لحظه از این تصمیم‌گیری صرف‌نظر شود و یا تاریخ اجرا به سال 2025 تغییر یابد. اما زمانی که این تصمیم در دستور کار قرار گرفت عوامل مربوطه به شدت تحت فشار قرار گرفتند. علت مقاومت صنایع در برابر این تغییر بنیادی این بود که آن‌ها بایستی چشم‌اندازهای خود را بر اساس یک فناوری معیوب تنظیم می‌کردند که نام آن فناوری، فناوری تصفیه است که در سال 1858 اختراع شده بود.

فناوری بر پایه تصفیه کننده‌ها بسیار ساده است. تصفیه کننده‌ها با حل و یا جذب آلاینده‌ها از یک جریان گاز در یک مایع تصفیه کننده کار می‌کنند که پس از آن ماده تصفیه کننده یا از دور مصرف خارج شده (حلقه باز) و یا اینکه خنثی شده و دوباره مورد استفاده قرار می‌گیرد (حلقه بسته). با این حال نصب تصفیه کننده‌های واقعی بسیار سنگین و پیچیده است و شامل تصفیه کننده، آب، فرآیند پمپ کردن، لوله‌ها، مخازن، فن‌ها، جداساز، واحدهای دوز، دریچه‌ها، سیستم‌های مهار کننده، تجهیزات نظارت و غیره است. به علاوه جهت استفاده از تصفیه کننده در کشتی نیاز به نیروی قابل توجه، ظرفیت تولید اضافی جهت نصب، اصلاح دودکش‌ها و هم‌چنین تغییر در محوطه عرشه و محموله‌ها است. به عقیده کارشناسان فنی، نصب یک تصفیه‌کننده در کشتی و تغییراتی که همراه با نصب بایستی اعمال شود، یک پروژه بسیار بزرگ است و ابعاد این موضوع به‌طور جدی دست کم گرفته شده است.

جهت حل این مشکل بزرگ می‌توان به جای تصفیه بعد از سوزاندن سوخت، گوگرد را از منبع سوختی حذف کرد. به عبارتی به جای درمان می‌توان پیشگیری کرد. به نظر می‌رسد که تاکنون صنایع در رابطه با حل این مشکل به فناوری نانو رجوع نکرده‌اند. با استفاده از فناوری نانو می‌توان در مقیاس اتمی و مولکولی در مواد تغییرات ایجاد کرد. امروزه در انواع برنامه‌های دارای پتانسیل کاربردی از جمله صنعتی و نظامی، دولت‌ها و شرکت‌ها در سراسر جهان در زمینه تحقیقات فناوری نانو میلیاردها دلار سرمایه‌گذاری کرده‌اند. تحقیقات فناوری نانو در مورد سوخت بیش از 15 سال طول می‌کشد و امروزه به شدت به تولید سوخت‌های معدنی از مخلوط‌های نفت کمک می‌کند. این روند سودآور، ارزان و بسیار کارآمد است.

دو شرکت در حوزه فناوری نانو که یکی از آن‌ها در آمریکای شمالی و دیگری در آسیا قرار گرفته‌اند، توانستند با استفاده از فرآیندهای بر پایه فناوری نانو مولکول گوگرد را از نفت سیاه جدا کرده و استخراج نمایند. به این ترتیب میزان محتوای گوگرد به کمتر از %0.5 رسیده است. این فرآیندها به‌طور مستقل مورد آزمایش و تائید قرار گرفته و مطابق با استانداردهای جهانی است.

دستاورد پالایش نفت سیاه توسط فناوری نانو هم‌چنین باعث می‌شود که سوخت نانو میزان کالری بیشتری تولید کرده و دمای گاز خروجی از موتور کاهش یابد. خبر امیدوار کننده این است که تجهیزات فرآیند جهت به دست آوردن سوخت نانو و نصب و راه‌اندازی، فرآیندی مقرون به صرفه بوده و هزینه نهایی نفت سیاه نانو تنها حدود %5 بیشتر از نفت سیاه است. واحد صنعتی فرآوری سوخت نانو را می‌توان در ساحل دریا و یا در داخل کشتی راه‌اندازی کرد.

استفاده از راه‌حل فناوری نانو جهت حذف گوگرد از سوخت نسبت به استفاده از تصفیه کننده بسیار هوشمندانه‌تر است و دارای پتانسیل صرفه‌جویی در هزینه‌های سرمایه‌گذاری در حدود1.5  میلیون دلار در هر مخزن و در هزینه‌های عملیاتی در حدود 3 میلیون دلار در هر مخزن است. هم‌چنین در ناوگان کشتیرانی جهانی می‌تواند باعث پس‌انداز بیش از 160 میلیارد دلار شود.